Waar fietsers voorrang geven op fietssnelwegen?

Op basis van praktijksituaties onderzocht Fietsberaad Vlaanderen waar en volgens welke inrichtingsprincipes de fietser voorrang kan krijgen in een verkeersveilige omgeving. De resultaten zijn verwerkt tot een beslissingsboom om fietsers al dan niet voorrang te geven. Uiteraard blijft elke situatie specifiek. Op elke locatie moeten de parameters dan ook zorgvuldig afgewogen worden. Bij twijfel primeert steeds de verkeersveiligheid. Het onderzoek focuste op de kruising van lokale wegen en fietssnelwegen.

Fietsberaad Vlaanderen startte begin 2016 met een onderzoek naar de voorrangssituatie op kruisingen van fietswegen en lokale wegen. Daarin zijn een aantal representatieve cases (stedelijke en landelijke context, geografisch verspreid over Vlaanderen) onderzocht. Op basis van die onderzoeksresultaten maakte Fietsberaad een beslissingsboom voor een weloverwogen keuze om fietsers al dan niet voorrang te geven.

Harde & zachte randvoorwaarden

Uiteraard zal er nooit een zuivere afweging gemaakt kunnen worden die tot een eenduidig resultaat leidt. Elke situatie is immers specifiek. Bij het beslissingsproces zijn er 9 elementen waarmee rekening gehouden moet worden:

• Wegencategorisering van de kruisende weg
• Aanwezigheid van een tram
• Nabijheid spooroverweg of beweegbare brug
• Breedte van de kruisende weg (aantal rijstroken)
• Intensiteiten van het gemotoriseerd verkeer
• Continuïteit van de fietsstroom
• Belang van de kruisende voetgangers- en of fietsersstroom
• Snelheid van het gemotoriseerde verkeer
• De zichtbaarheid en de zichtafstanden

Boomstructuur voor de toepassing van voorrang voor fietsers.

Elk van die voorwaarden is belangrijk. De eerste vier (wegencategorisering, tram, aantal rijstroken en de nabijheid van een spooroverweg of beweegbare brug) zijn harde voorwaarden die meteen uitsluitend zijn voor het al dan niet toepassen van fietsers in de voorrang. Enkel op een lokale weg zonder tram en met maximaal twee rijstroken wordt het principe van fietsers in de voorrang dus als mogelijkheid overwogen. Daarna worden de vijf ‘zachtere randvoorwaarden’ nagegaan. Als aan alle voorwaarden voldaan is, kunnen fietsers in de voorrang. Als aan één of meerdere voorwaarden niet voldaan is, moet bekeken worden of er maatregelen genomen kunnen worden om daaraan tegemoet te komen. Als toch niet aan alle voorwaarden kan voldaan worden, wordt het concept fietsers in de voorrang pas toegepast als er zo weinig mogelijk aspecten zo min mogelijk afwijken van de gevraagde norm. Bij twijfel primeert steeds de verkeersveiligheid.

Meer info op: www.fietsberaad.be
(info beschikbaar vanaf 29/09/2017)

Hoe voorrang voor fietsers markeren?

Het is van groot belang om de kruising zo vorm te geven, dat fietsers in veilige omstandigheden voorrang kunnen krijgen. Momenteel is er echter geen eenduidige signalisatie die een kruising met fietsers in de voorrang aankondigt. In het onderzoek dat Fietsberaad publiceerde worden wel enkele fietsinrichtingsalternatieven naar voren geschoven. Ook de pro’s en contra’s van de markeringen in de verschillende proefopstellingen worden besproken.

Proefopstelling Mortsel

In de proefopstelling op de fietsostrade Antwerpen-Mechelen met de kruising Deurnestraat in Mortsel werden de fietsers tijdens het proefproject in de voorrang gebracht. In de voorsituatie waren auto’s in de voorrang, maar in de praktijk verleenden veel autobestuurders zelf al voorrang aan de overstekende fietsers. De fietsintensiteiten zijn er erg hoog (meer dan 4000 fietsers per dag). De twee fietsoversteekplaatsen werden in het proefproject teruggebracht naar 1 fietspad in de voorrang. Ook de signalisatie is aangepast. De haaientanden op het fietspad zijn verwijderd en er zijn nieuwe haaientanden geschilderd op de rijbaan, samen met de fietspadmarkering verduidelijken ze de nieuwe voorrangssituatie. Op het fietspad is naast een rode coating ook een pijlmarkering geschilderd om de kruising met de rijbaan te benadrukken. Het proefproject zorgde ervoor dat het aantal defensieve interacties waarbij de fietser als eerste passeert, duidelijk toeneemt. De inrichting is verduidelijkt en komt beter overeen met het gebruik.

Meer details over alle proefprojecten en andere mogelijke markeringen op www.fietsberaad.be . (info beschikbaar vanaf 29/09/2017)