Het belang van kwaliteitsvolle overlegmomenten

"Respect en de bereidheid om te luisteren, maar ook de openheid om compromissen te sluiten zijn cruciale voorwaarden voor een effectieve dialoog met de burger." Dat zegt Helmut Paris, verkeerspsycholoog bij MOW, als we hem vragen naar de kenmerken van kwaliteitsvol overleg over mobiliteitsmaatregelen.

(Foto: Peter Van Hoof)
Helmut Paris, afdeling Beleid Mobiliteit en Verkeersveiligheid:
"Respect en de bereidheid om te luisteren, maar ook de openheid om compromissen te sluiten zijn cruciale voorwaarden voor een effectieve dialoog met de burger."

Waarom is inspraak/participatie in het beleid zo belangrijk?

"Als overheid kan je veel maatregelen nemen, maar echt efficiënt worden ze pas wanneer ze ook gedragen worden door de mensen waarvoor ze bestemd zijn. Als je iets in het verkeer wilt veranderen, sta je altijd op het punt om in de individuele leefwereld van burgers in te grijpen. Maar dat is niet altijd even evident, want tenslotte zijn het die burgers die achteraf met de gevolgen van de maatregel moeten leren leven. Als dat niet lukt, dan kan het beoogde effect nauwelijks gehaald worden of wordt het zelfs contraproductief. Een mooi voorbeeld daarvoor zagen wij destijds bij de invoering van de zone 30 in schoolomgevingen. Veel autobestuurders hadden daar geen enkel probleem mee overdag wanneer de school actief was. Op een later tijdstip van de dag werd de snelheid echter nauwelijks nageleefd. Ondertussen werden aan vele scholen dynamische snelheidsborden geplaatst die hierop flexibel inspelen. Tekorten in het draagvlak zouden best zo vroeg mogelijk opgespoord en opgelost worden. Met een inspraakmoment alleen lukt dat eigenlijk niet, daarvoor heb je gewoon een participatief beleid nodig."

In welke fases van het beleidsplan is inspraak aangewezen?

"Belanghebbenden worden het best zo vroeg mogelijk bij het project betrokken, dus al in het planningsproces. Als mensen de kans krijgen om hun visie over de planning, het ontwerp en later ook over de uitvoering van het projectplan te geven, dan participeren ze aan het project. Ze worden zelf projectpartner en daarmee wordt het in feite ook hun eigen project. En dat biedt veel voordelen."

Volstaat een structurele inspraak via de GBC of een inspraakgroep dan niet?

"Participatie is een proces van discussie, van actie en interactie en daarvoor heb je eerst en vooral een communicatieplatform nodig. Het is inderdaad mogelijk het participatietraject te integreren in de Gemeentelijke Begeleidingscommissie (GBC). Deze inbreng kan het best met een permanente lokale klankbordgroep die pro-actief mogelijke maatregelen en projecten opspoort en daarbij extra aandacht geeft aan de contextfactoren. In een dergelijke groep zijn ervaringsdeskundigen van belang om samen met de belangengroepen systematisch alle bestaande noden en behoeften in kaart te brengen. Zo kan de kwaliteitszorg verzekerd en relevante kennis en knowhow ter beschikking gesteld worden aan het lokaal beleid, de GBC, de verkeerscommissie.

Wat kenmerkt een participatief mobiliteitsbeleid?

• Toets vooraf of er draagvlak is voor de maatregel die u wilt invoeren.
• Stel een werkgroep samen. Zorg ervoor dat die representatief is. Nodig ook tegenstanders van het project uit om deel te nemen aan de discussie.
• Breng de verschillende noden en behoeften in kaart.
• Stel een projectplan op en volg de uitvoering op.
• Evalueer het project.
• Ga na welke algemene lessen uit dit project getrokken kunnen worden voor het lokale mobiliteitsbeleid.

Lees meer

Meer info over het organiseren van een kwaliteitsvol inspraakmoment in de studie:

• 'Preventief werken aan Verkeersveiligheid - Een leidraad voor steden en gemeenten'. Helmut Paris en Stephan Van den Broucke, 2007.