'Slimme mobiliteitsschakels zitten in de lift'
Steven Clays van Trage Wegen vzw stond mee aan de wieg van de trage wegen en slimme doorsteken in Vlaanderen. “De inventarisatie van trage wegen, de handhaving van het recht van doorgang en de onderhoudsproblemen zijn vandaag nog zwakke punten waar we aan willen werken”, zegt hij.
Steven Clays: “‘Doorsteken’ is een verzamelterm voor trage wegen op stedelijk of residentieel niveau, die zich op het snijvlak van mobiliteit en ruimtelijke ordening situeren. Ook de term ‘slimme mobiliteitsschakels’ wordt vaak gebruikt, waarbij niet alleen trage wegen worden bedoeld, maar ook ‘doorsteekbare’ plaatsen zoals bijvoorbeeld parkings of tijdelijke doorgangen door gebouwen. Ze zijn een onderdeel van het mobiliteitssysteem. Relatief nieuw binnen het gamma van doorsteken zijn de ‘doorlopende straten’. Dat concept is een waar succes geworden. Toen de International Federation of Pedestrians de “living end road” in 2012 presenteerde, nota bene in Vlaanderen, hebben heel wat gemeenten onmiddellijk hun verkeersborden aangepast. Ondertussen zijn er tientallen gemeenten in ons land die de borden plaatsen en is het verkeersbord opgenomen in de Wegcode. We tellen in Vlaanderen zo’n 27.000 verkeersborden “doodlopende straat”, in naar schatting 80% van de gevallen zijn ze eigenlijk doorlopend.”
Welke evolutie maakten trage wegen door?
“Pakweg vijftien jaar geleden waren ‘trage wegen’ als concept volslagen onbekend. Vandaag zijn ze een van de bouwstenen geworden voor het lokale mobiliteitsbeleid voor voetgangers en fietsers. Ze vormen een soort lakmoesproef voor de mate waarin een gemeente een fijnmazig weefsel voor stappen en trappen serieus neemt. Vlaanderen telt vandaag naar schatting 15.000 tot 30.000 kilometer ‘trage weg’. Als je de verdwenen voetwegen meerekent, die juridisch nog altijd bestaan, dan mag je daar allicht nog zo’n 8.000 kilometer bijtellen. Dat trage wegen steeds populairder worden, bewijst ook de ondertussen negende editie van de ‘Dag van de Trage weg’, dit jaar op 18 en 19 oktober. De eerste editie kende een bescheiden 3.000 deelnemers. Als het weer een beetje meezit, dan moeten er op onze 160 activiteiten dit jaar in Vlaanderen alleen al zo’n 20.000 deelnemers afkomen.”
Waar liggen nog uitdagingen?
“Een groot probleem schuilt nog altijd in de gebrekkige handhaving van het recht van doorgang. Al is de situatie verbeterd, toch houden anno 2015 sommige gemeentebesturen nog altijd de handen boven het hoofd van hen die vaak onwettig trage wegen en doorsteken afsluiten, privatiseren of zonder ernstig alternatief gaan overbouwen. Ook op het vlak van onderhoud loopt het soms mis. Voor de onderhoudsplanning denken we daarom over een soort tool voor gemeenten (zie pagina 3). Een ander probleem schuilt in de ontwikkeling van een netwerk voor de toekomst: in de wegencategorisering voor lokale mobiliteitsplanning bestaan ‘trage wegen’ zelfs niet. Ze worden ‘weggemoffeld’ bij de lokale wegen. We overleggen momenteel met de Vlaamse overheid hoe de ‘trage weg’ zichtbaar in de categorisering kan worden meegenomen. Tot slot willen we op het vlak van geografische informatie de komende maanden en jaren serieuze stappen vooruit zetten. Samen met de Vlaamse Provincies en het Agentschap Geografische Informatie Vlaanderen bouwen we aan een tragewegendatabank. Al die gegevens zijn onmisbaar voor lokale besturen. We verwachten er heel veel van.”
Welke rol kunnen inwoners of verenigingen spelen?
“Het ruimtelijk beleid wordt meer en meer beïnvloed door inwoners en het lokale middenveld. Lokale besturen moeten die kennis omarmen en ter harte nemen. In onze ervaring leveren mensen graag hun bijdrage voor een – vaak tijdsrovende – inventarisatie en willen ze gehoord worden. Uitdagender wordt het als je mensen betrekt bij het ontwerpen van het volledige tragewegenweefsel. Aan de andere kant zien we dat mensen zich engageren om Wegspotter te worden: ze nemen dan het peterschap op van één of meerdere trage wegen bij hen in de buurt en signaleren mogelijke problemen aan hun gemeentebestuur. Op haar beurt engageert de gemeente zich om alle meldingen op te volgen. Zo’n partnerschappen scheppen vertrouwen.”
Steven Clays, inhoudelijk coördinator Trage Wegen vzw TRAGE WEGEN VZW: “We werken aan een tragewegendatabank, vol onmisbare gegevens voor lokale besturen.”