"Met alle betrokkenen rond de tafel om de toekomst te verkennen"

Toekomstverkenning is een goede manier om je voor te bereiden op de toekomst en oplossingen te bedenken voor complexe problemen. De Vlaamse overheid deed dat voor de Vlaamse Mobiliteitsvisie 2040 aan de hand van vier toekomstscenario’s. Ze kreeg daarvoor ondersteuning van het adviesbureau TomorrowLab.

Toekomstverkenning gaat ervan uit dat we de toekomst niet kunnen voorspellen, maar dat we ze ons wel kunnen proberen voor te stellen. Welke mogelijke toekomsten zien we op ons afkomen? Aangezien we nog veel dingen niet weten over de toekomst werd er niet met één, maar met meerdere toekomsten gewerkt.

Unieke bril

Marleen Govaerts, Strategisch en Europees mobiliteitsbeleid Departement MOW: “De toekomstscan laat toe om in discussie te gaan over de toekomst in plaats van over het heden.”

“Het voordeel van werken met toekomstscenario’s is dat ze kansen en valkuilen scherpstellen. Daarvoor is het belangrijk dat ze voldoende divers zijn en aanzetten tot debat”, zegt Bart Devoldere van het adviesbureau TomorrowLab. “In dit geval hebben we vier toekomstscenario’s (zie volgende pagina) gemaakt met de hulp van experten, beleidsmensen en vele stakeholders. Elk van die scenario’s biedt een unieke bril om kritisch naar onze mobiliteit te kijken. Daardoor kan je beter zien waar de kansen en uitdagingen liggen, welke nieuwe actoren er eventueel nodig zijn, wat de essentiële zaken zijn die we op vlak van mobiliteit nodig zullen hebben als we in een dergelijk toekomstscenario zouden terechtkomen...”

Participatief traject

“We wilden voor de realisatie van de toekomstscenario’s, maar ook van de mobiliteitsvisie uit de klassieke werkwijze treden waarbij Vlaanderen eerst zelf een ontwerp uitwerkt en dat voor advies voorlegt aan de andere overheden en stakeholders”, benadrukt Marleen Govaerts van het Departement MOW. “Daarom hebben we gekozen voor een participatief proces waarbij stakeholders ideeën konden aanreiken, maar waarbij ook ideeën van onderuit opgepikt konden worden. We wilden alle relevante betrokkenen meenemen. Die brede samenwerking rond de toekomstscenario’s en toekomstvisie was heel belangrijk. Ze heeft ervoor gezorgd dat veel verschillende meningen aan bod zijn gekomen en in zekere zin naar elkaar konden groeien. Door van in het begin samen over de toekomst en die visie na te denken, is heel wat draagvlak en enthousiasme opgebouwd om die visie mee te realiseren. Ik wil daarom alle betrokkenen nog eens hartelijk bedanken voor de constructieve samenwerking. Wat mij ook is opgevallen, is dat inzichten niet statisch zijn, maar constant groeien. Daarom is in een dergelijk traject niet alleen het eindresultaat belangrijk, ook het proces er naartoe is enorm leerrijk.”

Bart Devoldere, TomorrowLab: “Toekomstscenario’s stellen kansen en valkuilen scherp.”

Neutrale partner

Om alles in goede banen te leiden, was een coördinerende partner nodig. Het adviesbureau TomorrowLab, werkzaam vanuit Living Tomorrow, nam die rol op zich. Bart Devoldere: “Als neutrale procesfacilitator hebben wij de mensen en ideeën samengebracht om met een open vizier de toekomst te verkennen. De manier waarop we input hebben verzameld, was telkens aangepast aan het publiek. De burgerparticipatie verliep heel laagdrempelig via een online brainstorm op basis van onze toekomstscenario’s. Het participatietraject met de vervoerregio’s was dan weer een combinatie van online bevragingen, werksessies met kleinere groepen en interactie via een digitaal congres. Zo is bij alle stakeholders een gepaste aanpak gehanteerd. Het grote voordeel van die brede werking is een evenwichtig resultaat dat al een groot stuk van het maatschappelijk debat heeft doorlopen.”

---

Vier toekomstscenario’s om de discussie op gang te brengen

Vier toekomstscenario’s boden burgers, vervoerregio’s en andere stakeholders een nuttige inspiratiebron om de discussie over mobiliteit in 2040 op te starten. De scenario’s werden bewust voldoende uitdagend opgesteld om zo aan te zetten tot debat. Deze scenario’s zijn dus geen wenselijke scenario’s voor de toekomst.

Digi-Kosmos

In Digi-Kosmos leven we vooral in een virtuele wereld. We verplaatsen ons enkel als dat noodzakelijk is en vanuit eigen comfort. Onze virtuele cocon is ons leven, van inspanning tot ontspanning. Bekijk hier het filmpje . 

Flexi-Maxi

In Flexi-Maxi gaan en staan we waar we willen, wanneer we willen en vooral ook hoe we willen. Dat kan omdat enkele grote spelers samenwerken. We kiezen voor onze vrijheid: alles moet fysiek bereikbaar zijn. Bekijk hier het filmpje . 

Opti-Connect

In Opti-Connect willen we ons vaak en ver verplaatsen. Dat kan dankzij een verbonden netwerk van land-, water- en luchtverkeer. We zijn ons bewust van de impact van onze verplaatsingen op onze omgeving en planeet. Bekijk hier het filmpje .

Bewust-Lokaal

In Bewust-Lokaal hebben de effecten van klimaatverandering ons hyperbewust gemaakt van de gevolgen van ons gedrag. We blijven zelf veel meer binnen onze eigen omgeving en we bouwen ons leven dichter bij huis. Bekijk hier het filmpje .

Een overzicht van de toekomstscenario's vind je hier .