“Er is een hele weg tussen vinden wat je wil ontharden en het effectief ontharden ervan”

 

In 2019 verkoos de Vlaamse overheid Vorselaar als provinciale laureaat in ontharding en vergroening en werd de gemeente ook een van de eerste pilootprojecten in ontharding. Momenteel werkt Vorselaar nauw samen met Breekijzer vzw in Re-Move. Nele Vleugels, omgevingsambtenaar Milieu vertelt over het Vorselaarse groene streven en de samenwerking met Breekijzer vzw.

Wat deed Vorselaar in het verleden al rond ontharding? 

“Onze gemeente is al jaren met ontharding bezig. We doen dat onder het mom van niet alleen meer ontharding, maar ook meer ontmoetingsruimte, blauw en groen. In 2013 hebben we bijvoorbeeld het kerkplein en andere pleinen onthard. De Vlaamse overheid erkende onze inspanningen en bekroonde ons in 2019 tot provinciale laureaat in ontharding en vergroening (Natuur in je buurt). Ondertussen hebben we onze gemeenteschool en het centrale marktplein onthard. Ook halveerden we de gemeenteparking en braken we werkplaatsen en garages op om er een gemeentepark en trage wegen aan te leggen. We gaan met ons geïntegreerd basishemelwater- en regenwaterplan en klimaatplan nog een stap verder.”  

Welke acties plannen jullie voor de toekomst?   

“Onder het initiatief Vorselaar Groen-Blauw werken we momenteel intensief aan nieuwe onthardingsprojecten. Daarvoor konden we rekenen op een belangrijke subsidie van 1.000.000 euro. Vorselaar Groen-Blauw, What’s in a name: blauw staat voor water en met groen bedoelen we de beplanting, bomen en biodiversiteit. We zullen in de toekomst nog meer straten ontharden, een parking door een buurtparkje vervangen, de scholengemeenschap verder ondersteunen om haar speelplaatsen te ontharden en rioleringswerken plannen waarbij we extra groen aanleggen. Ook zullen de oudere, lagere huizen plaatsmaken voor een geconcentreerd volume met minder grondgebruik. Zo creëren we behalve extra groen ook ruimte voor ontmoeting en trage weggebruikers.”  

“Met IOK Afvalbeheer slaan we voor twee projecten de handen in elkaar. Voor het Vlaams Kampioenschap Tegelwippen gaan we het duel met de gemeente Olen aan. Het doel is om de meeste tegels uit te breken en door bloemen, bomen en planten te vervangen. Wie van de twee Kemphanen de meeste tegels wipt, wint de derby. Binnen het project Gewoontebrekers in samenwerking met provincie Antwerpen en het project Tuinstraten in samenwerking met IOK en Commons Lab sensibiliseren en ondersteunen we buurtbewoners om hun straat te vergroenen en te verblauwen. Dat kunnen de bewoners doen door bijvoorbeeld de eigen voortuinen te ontharden.” 

 

Re-Move leert gemeenten de kneepjes van het vak, waarna ze op zichzelf aan de slag kunnen om hun omgeving te ontharden en vergroenen.”

Waarom zijn jullie met Re-Move gestart?  

“Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete kwam naar ons toe met de vraag of onze gemeente aan een Europees (PDPO-)project kon meewerken, zodat we verder een voorbeeld op vlak van ontharden konden betekenen. Binnen dat project werd met de Re-Move-methodiek gewerkt. Voor ons leek dat dan ook een logische stap. We werkten namelijk al met Breekijzer vzw samen in verschillende onthardingsprojecten waaronder de opmaak van een langetemijnplanning voor alle Vorselaarse straten. De mogelijkheid tot proefopstellingen was een extra troef aan Re-Move.”  

Hoe verliep het traject verder?  

“Vorig jaar vond een startvergadering plaats. Daarin leerden we wat Re-Move is. Aansluitend volgde een fietstocht langs de Vorselaarse wegen om te ontdekken waar onze gemeente nog meer kan ontharden. Met die inzichten stelden we een lijst met voorstellen samen. Daaruit kozen we een langetermijncase om mee verder te gaan. Onlangs sloot onze eindvergadering de onderzoeksfase af en zat daarmee de taak van Breekijzer vzw erop.” 

“Nu is het aan ons om de case uit te werken. We willen vooral belanghebbenden in ons verhaal betrekken. Onder andere buurtbewoners, omliggende bedrijven, hulpdiensten en landbouwers kunnen tegen de ontharding van een weg zijn als die weg voor hen een doorgangsstraat blijkt te zijn. Participatie is de boodschap. We laten door Breekijzer vzw daarom ook wens- en praatbeelden creëren. Dat helpt in co-creatie met burgers.” 

Proefopstellingen helpen buurtbewoners om al aan de nieuwe setting te wennen en laten hen inzien hoe het ook kan.”

Wat was de meerwaarde van Re-Move voor jullie gemeente?  

“De grootste meerwaarde was dat we een zicht kregen op de straten en plaatsen die we in de toekomst nog kunnen ontharden en vooral hoe we dat dan kunnen doen. Zo wilden we op het einde van een straat paaltjes plaatsen om verkeer tegen te houden. Re-Move kwam met het idee om in de plaats een natuurrijk wandelpad aan te leggen. Bovendien was het boeiend om te leren hoe we een onthardingsproject het best aanpakken. Er is nog een hele weg tussen vinden wat je wil ontharden en het effectief ontharden van een plein of straat. Tot slot waren we ook blij met de mogelijkheid tot proefopstellingen. Die helpen buurtbewoners om al aan de nieuwe setting te wennen en laten hen inzien hoe het ook kan. Zijn de buurtbewoners onmiddellijk verkocht, dan is een proefopstelling niet nodig. Zijn ze na een proefopstelling niet te spreken, dan is er nog altijd een weg terug. Dat laatste bespaart onvoorziene kosten achteraf.”  

Jullie raden Re-Move dus ook aan andere gemeenten aan? 

“Zeker wel! Vooral voor gemeenten die niet goed weten waar en hoe ze het beste aan ontharding beginnen, is Re-Move een absolute aanrader. Re-Move leert ze de kneepjes van het vak, waarna ze op zichzelf aan de slag kunnen om hun omgeving te ontharden en vergroenen.”